بررسی هیدرولوژیکی سناریوهای گوناگون مدیریت تخصیص آب در حوضه آبریز رودخانه کاجو

مدیریت و برنامه ریزی منابع آب در مقیاس حوضه مسأله پیچیده ای است که مستلزم استفاده از ابزار مدلسازی موثر برای یافتن یک طرح بهینه برای توسعه حوضه آبریز خواهد بود. با وجود این یکی از اهداف بلند مدت راهبردی آب ایجاد موازنه میان تقاضای آب دربخش های گوناگون شرب، کشاورزی و صنعتی و منابع آب اعم از منابع سطحی و زیرزمینی به بهترین شیوه ممکن می باشد. به منظور حل مسأله بهره برداری و تخصیص بهینه منابع آب در سطح حوضه آبریز، در این تحقیق سعی شد که با استفاده از ابزار مدلسازی، مدیریت منابع آب با نظر به بهره برداری و توسعه منابع گوناگون آب اعم از سطحی و زیرزمینی و همچنین تغییرات تقاضاهای مختلف آب در بخش های شرب و صنعت و کشاورزی مورد بررسی قرار گیرد. تلاش بر این بود که با منظور نمودن مسائل مرتبط با منابع و مصارف در یک محیط، یک روش کاربردی برای برنامه ریزی منابع آب و تحلیل سیاست ها به کار گرفته شود. بدین منظ.ور سیاست های بهره برداری از مخازن سطحی جدید مورد مطالعه قرار گرفت. تأثیر راهکارهای گوناگون مدیریتی در حوضه آبریز مورد مطالعه، کاهش تلفات سیستم انتقال آب، تغییر اولویت ها و الگوی تخصیص آب با توجه به تغییر سطح زیر کشت و افزایش تقاضا در بخش های گوناگون شرب و کشاورزی در سال های آینده مورد ارزیابی قرار گرفت. ناحیه مورد مطالعه در این تحقیق، حوضه آبریز رودخانه کاجو واقع در استان سیستان و بلوچستان است. این منطقه جزء مناطق خشک و نیمه خشک کشور است که به دلیل رشد جمعیت و توسعه بخش های گوناگون، با افزایش تقاضای آب مواجه است. با توجه به این که منابع آب در این ناحیه بسیار محدود و حیاتی می باشد، لذا مدیریت منابع آب، مدیریت تقاضا و مدیریت تخصیص آب در این بخش از اهمیت فراوانی برخوردار است. با در نظر گرفتن شرایط این تحقیق و نیز ویژگی های منطقه مورد مطالعه و همچنین با توجه به قابلیت ویژه نرمافزار weap در مدل کردن فراگیر فرآیندهای فیزیکی- هیدرولوژیکی، توانایی مدیریت مسائل آب و ایجاد سناریوهای گوناگون برای تخصیص آب، فراگیری کاربرد این نرمافزار در کشورها و حوضه های آبریز گوناگون در سطح جهان و دسترسی مناسب، نرمافزار نامبرده برای استفاده در این تحقیق انتخاب شد. همچنین در این مطالعه از معیارهای گوناگون ارزیابی عملکرد سیستم مانند اعتمادپذیری، برگشتپذیری و آسیبپذیری تأمین نیاز آب پایگاه های تقاضای آب برای درک بهتر اثرگذاری سیاست ها استفاده شد. نتایج نشان داد که به طور کلی سیاست بهره برداری از مخازن آب سطحی جدید بیشترین تأثیر را در افزایش تأمین نیاز آب پایگاه های تقاضای آب داشته است. تغییر الگوی تخصیص آب و کاهش ده درصدی تلفات سیستم انتقال آب تأثیر کمتری در این زمینه ایفا کرده اند.